MongoDB Aggregation Pipeline Operatörleri Rehberi (Detaylı Anlatım ve Örnekler)

MongoDB, NoSQL veritabanı sistemleri arasında en popüler olanlardan biridir. Büyük veriler üzerinde karmaşık sorgular yapabilmek için Aggregation Pipeline adında güçlü bir sorgu sistemi sunar.
Bu rehberde MongoDB’de sık kullanılan aggregation operatörlerini, mantıklarını ve örnek kullanımlarını detaylı şekilde inceleyeceğiz.

1. Aggregation Pipeline Nedir?

Aggregation Pipeline, verileri adım adım işleyerek filtreleme, gruplaya, dönüştürme ve hesaplama yapmamızı sağlayan bir yapıdır. SQL'deki SELECT, WHERE, GROUP BY gibi işlemler tek pipeline içinde yapılabilir.

Basit bir örnek:

db.products.aggregate([
  { $match: { category: "Electronics" } },  // Filtre
  { $group: { _id: "$brand", total: { $sum: 1 } } } // Gruplama ve sayma
]);

2. Temel Pipeline Aşamaları

2.1 $match (Filtreleme)

SQL’deki WHERE gibidir.

{ $match: { status: "active" } }

2.2 $group (Gruplama)

SQL’deki GROUP BY gibidir.

{ $group: { _id: "$category", total: { $sum: 1 } } }

2.3 $project (Alan Seçme/Dönüştürme)

SQL’deki SELECT gibi çalışır.

{ $project: { name: 1, price: 1, totalPrice: { $multiply: ["$price", "$qty"] } } }

2.4 $sort (Sıralama)

{ $sort: { price: -1 } } // Azalan

2.5 $limit ve $skip

Sayfalama işlemlerinde kullanılır.

{ $limit: 10 }
{ $skip: 10 }

2.6 $lookup (Join)

Farklı koleksiyonları birleştirir.

{ 
  $lookup: {
    from: "categories",
    localField: "category_id",
    foreignField: "_id",
    as: "category_info"
  }
}

3. Mantıksal Operatörler

Örnek:

{ $match: { $and: [ { age: { $gte: 18 } }, { status: "active" } ] } }

4. Karşılaştırma Operatörleri

5. Matematiksel Operatörler

Örnek:

{ $group: { _id: null, totalRevenue: { $sum: "$price" }, avgRevenue: { $avg: "$price" } } }

6. Koşullu Operatörler

Örnek:

{
  $project: {
    statusText: {
      $cond: { if: { $gte: ["$score", 50] }, then: "Geçti", else: "Kaldı" }
    }
  }
}

7. Dizi (Array) Operatörleri

8. Metin Operatörleri

9. Değişkenler

MongoDB’nin Aggregation Pipeline operatörleri sayesinde SQL’de karmaşık olan pek çok işlemi tek sorguda yapabilirsiniz. Bu rehberde anlattığımız operatörler, günlük veri analizi, raporlama ve istatistik çıkarma işlemlerinizde size büyük kolaylık sağlayacaktır.

📌 Tavsiyem:

• $match’i pipeline’ın en başında kullanın → Performans artar.

• Gereksiz alanları $project ile çıkarın → Bellek tasarrufu olur.

• Büyük datasetlerde index kullanın → Sorgular hızlanır.